Tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 5, các đại biểu đã thảo luận về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Vấn đề hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần tiếp tục được các đại biểu thảo luận sôi nổi.

Báo cáo trình các đại biểu cho biết, ngoài các trường hợp giải quyết hưởng BHXH một lần tương tự quy định tại Điều 60 của Luật BHXH hiện hành (đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, lao nặng, AIDS), đối với người chưa đủ tuổi hưởng lương hưu, không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và có yêu cầu nhận BHXH một lần, dự thảo Luật do Chính phủ trình Quốc hội hai phương án.

Phương án 1: Người lao động được chia làm hai nhóm. Trong đó, Nhóm 1 tiếp tục được áp dụng hưởng BHXH một lần như quy định tại Nghị quyết số 93/2015/QH13 ngày 22/6/2015 của Quốc hội về việc thực hiện chính sách hưởng BHXH một lần đối với: Người lao động tham gia BHXH trước khi Luật có hiệu lực (dự kiến 1/7/2025), sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện.

Điều này khác với quy định hiện hành là, dự thảo Luật có quy định quyền lợi bổ sung nếu người lao động lựa chọn bảo lưu, không nhận BHXH một lần.

Nhóm 2 là người lao động tham gia BHXH từ ngày Luật có hiệu lực trở đi thì không được áp dụng quy định này.

Phương án 2: Người lao động được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH.

Phát biểu thảo luận, đại biểu Nguyễn Đại Thắng (Đoàn tỉnh Hưng Yên) nhất trí với Phương án 2, đồng thời đề nghị bỏ quy định “có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm xuống còn 15 năm”. Theo đại biểu, việc đưa ra thời hạn 12 tháng chờ như dự thảo Luật sẽ gây khó khăn cho người lao động khi cần tiền trang trải nhu cầu cấp bách trước mắt, gây khó khăn cho cơ quan quản lý kiểm soát. Đồng thời, việc giảm thời gian từ chưa đủ 20 năm xuống chưa đủ 15 năm sẽ phù hợp với điều kiện hưởng lương hưu mới như dự thảo Luật.

Đại biểu Lý Tiết Hạnh (Đoàn tỉnh Bình Định) cho rằng, rút BHXH một lần là câu chuyện lớn. Cơ bản ủng hộ Phương án 1 nhưng đại biểu đề nghị khi xem xét rút BHXH cần có quy trình đánh giá thêm việc rút BHXH một lần đã thực sự đáp ứng nhu cầu tài chính trước mắt của người lao động hay chưa, nếu thấy thật sự không còn con đường nào khác, thì sẽ quyết định cho hay không cho rút BHXH một lần.

“Việc này phải làm thế nào để người lao động có thêm cơ hội cân nhắc rút bHXH một lần hay không. Trong trường hợp bất khả kháng, Nhà nước cần tính toán các phương án để hỗ trợ cho người lao động như chính sách hỗ trợ tín dụng”, đại biểu nói.

Đại biểu Nguyễn Thị Sửu (Đoàn tỉnh Thừa Thiên – Huế) cho rằng, cả hai phương án về hưởng BHXH một lần đều có ưu điểm, khuyến điểm nhất định và các khuyết điểm này không chồng lấn với nhau. Đây là vấn đề phức tạp, vì vậy, đại biểu đề nghị tiếp tục lấy ý kiến, đặc biệt là lấy ý kiến người lao động là đối tượng chịu sự tác động. “Dù lựa chọn phương án nào, thì cũng đều phải dựa trên quan điểm bảo vệ quyền lợi tốt nhất và lâu dài cho người lao động”, đại biểu nói.

Đại biểu Trần Thị Hoa Ry (Đoàn tỉnh Bạc Liêu) mong muốn có phương án tối ưu nhất để giữ chân người lao động trong hệ thống BHXH. Đai biểu cho biết không đồng tình với Phương án 1 vì tạo ra lát cắt giữa người tham gia trước và sau khi Luật này có hiệu lực.

Đại biểu Trần Thị Hoa Ry cũng bày tỏ băn khoăn việc thông qua Luật BHXH sửa đổi trong điều kiện hệ thống chính sách cải cách tiền lương chưa hoàn thiện, nếu thông qua Luật trước việc cải cách tiền lương sẽ rất khó cho việc tính toán chế độ BHXH. Cho rằng dự án Luật phức tạp, còn nhiều vấn đề cần đánh giá tác động... đại biểu Trần Thị Hoa Ry và đại biểu Ma Thị Thúy (Đoàn tỉnh Tuyên Quang) cùng đề nghị cân nhắc thời gian thông qua.

Mai Chi