Đây là nhóm món ăn chế biến sẵn trước khi người tiêu dùng mua ít nhất là 1-2 ngày. Đặc điểm của nhóm thực phẩm này là có thể bảo quản trong điều kiện thoáng mát, không bụi bặm, ẩm thấp. Tuy nhiên, với điều kiện thời tiết nóng ẩm ở nước ta, thực phẩm dễ bị tấn công bởi vi khuẩn, nấm, mốc dẫn đến hư hỏng và ngộ độc thực phẩm.

Để đảm bảo an toàn thực phẩm và giữ được hương vị của các món truyền thống, hãy tham khảo một số mẹo bảo quản thực phẩm dưới đây.

Bảo quản bánh chưng, bánh tét

Bánh chưng, bánh tét là món ăn đặc trưng ngày Tết mà nhà nào cũng có. Món ăn truyền thống này tương đối hoàn chỉnh về các nhóm thực phẩm và giàu dinh dưỡng nhưng cũng là môi trường phù hợp để nấm mốc phát triển. Thông thường, bánh được treo lên chỗ khô ráo trong nhà để bảo quản hoặc để bánh ở nơi thoáng mát, không bụi bặm, ẩm thấp để tránh bị mốc và ôi thiu.

Cách tốt nhất để bảo quản bánh chưng là bảo quản bánh trong ngăn mát tủ lạnh.

Với thời tiết nồm ẩm của miền Bắc trong những ngày Tết, bánh chưng rất dễ bị mốc, sản sinh độc tố aflatoxin. Nếu ăn phải bánh chưng bị mốc dễ gây ngộ độc thực phẩm, thậm chí độc tố aflatoxin trong các thực phẩm mốc gây độc cho gan và làm tăng nguy cơ ung thư.

Ở môi trường tự nhiên, bánh chưng thường để được khoảng 3-5 ngày với điều kiện nơi cất trữ khô ráo, thoáng gió. Khi bảo quản bánh trong ngăn mát tủ lạnh thì được 15-20 ngày. Do vậy, để đảm bảo an toàn, bạn nên cất bánh chưng trong ngăn mát tủ lạnh với nhiệt độ khoảng 5-10 độ C. Khi lấy bánh ra ăn cần luộc hoặc hấp lại cho bánh mềm.

 Bảo quản thịt đông

Thịt đông là món ăn được yêu thích vào mùa đông ở miền Bắc vì hương vị thơm ngon và có thể để được lâu. Đặc biệt trong dịp Tết, vì tính chất tiện lợi của món thịt đông và rất phù hợp với mâm cỗ Tết cổ truyền nên món ăn này hầu như nhà nào cũng có.

Thịt đông thường được chuẩn bị trước ngày 30 Tết và bảo quản trong tủ lạnh. Để bảo quản thịt đông sau 3-4 ngày vẫn thơm ngon như mới nấu, sau khi để nguội, nên chia thịt vào các hộp nhỏ vừa đủ ăn từng bữa theo sở thích của gia đình, đậy kín nắp hộp cất vào ngăn mát tủ lạnh. Mỗi bữa ăn chỉ lấy đủ 1 hộp và ăn hết trong bữa, khi ăn dùng dụng cụ riêng để múc thịt tránh tình trạng thịt đông bị vữa, không ngon. Trữ thịt đông như vậy vừa giữ được hương vị đặc trưng vừa giúp món ăn bảo quản lâu hơn.

Các loại giò chả

Các loại giò chả là món đặc trưng trong mâm cỗ Tết của người Việt. Có nhiều loại giò như giò lụa, giò bò, giò tai, giò xào... và hầu hết đều không để lâu được. Cách bảo quản giò lụa, giò bò, chả là để ở nhiệt độ thường dưới 25 độ C trong điều kiện thời tiết khô ráo. Nên treo hoặc cất nơi thoáng gió. Khi bảo quản đúng cách giò sẽ giữ được khoảng 2-4 ngày. Nếu để giò chả trong ngăn mát tủ lạnh sẽ được khoảng 1 tuần.

Với cây giò lớn, bạn nên cắt thành từng khoanh vừa đủ cho 1 bữa. Bọc kín bằng lá chuối sạch, nilon, màng bọc thực phẩm và bảo quản trong ngăn mát. Mỗi lần ăn chỉ cần lấy ra 1 khoanh, không nên để nguyên cả cây để tránh mở ra nhiều lần dễ bị nhiễm khuẩn.

Nên chia giò thành từng khoanh phù hợp với mỗi bữa ăn.

Tốt nhất là nên mua lượng vừa đủ ăn trong 3 ngày Tết và không nhất thiết phải bảo quản giò trong ngăn đá hoặc tủ đông bởi quá trình rã đông sẽ làm hao hụt khá nhiều chất dinh dưỡng. Lưu ý là không nên sử dụng phương pháp hút chân không để bảo quản giò.

 Bảo quản dưa hành, củ kiệu muối

Dưa hành, củ kiệu muối và dưa món là những món ăn kèm chống ngán trong mâm cỗ Tết. Nhưng dưới tiết trời mùa xuân độ ẩm cao, dưa hành nếu không được bảo quản tốt rất dễ bị nổi váng mốc và có màu, mùi khác lạ. Các chuyên gia khuyến cáo, dưa hành xuất hiện váng mốc là xuất hiện một số loại nấm gây hại, loại vi nấm này có thể sản sinh ra độc tố aflatoxin.

Do vậy, để đảm bảo an toàn, nên tự muối dưa tại nhà để có thể điều chỉnh được lượng muối và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Khi cắt gốc hành, củ kiệu nhớ không cắt vào phần củ. Sau khi rửa để củ thật ráo nước, nếu không sẽ dễ bị hỏng. Đun sôi thật kỹ nước ngâm. Lượng muối vừa đủ, không quá nhạt cũng không quá mặn sẽ để được lâu và không nổi váng trên bề mặt. Có thể mang vại dưa hành ra phơi nắng, dưa hành sẽ giòn và bảo quản được lâu hơn.

Khi dưa hành đã ngấu, nên bảo quản ở nơi thoáng mát, khi ăn gắp dưa hành ra, rửa qua bằng nước sôi để nguội hoặc nước muối pha loãng, sau đó bóc vỏ ngoài, lấy phần dưa hành trắng nõn để ăn.

Mỗi lần ăn dùng muỗng đũa sạch để gắp một lượng nhỏ dưa, dưa muối ăn thừa không cho lại vào lọ vì dễ làm hỏng dưa có sẵn trong lọ. Luôn đậy kín lọ và bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh để giữ nguyên hương vị của dưa hành.

Bảo quản các loại mứt

Các loại mứt và trái cây khô thường chứa nhiều đường nên rất dễ chảy nước, làm mất ngon và dễ bị mốc. Muốn bảo quản các loại mứt được lâu, cần cho mứt vào lọ hoặc hộp kín nắp hoặc túi nilon buộc chặt. Mỗi lần ăn thì lấy lượng vừa đủ ra đĩa hoặc khay có nắp đậy. Không nên dồn những món ăn chưa hết trở lại lọ. Lưu ý không nên cất các loại mứt vào tủ lạnh vì khi bỏ ra ngoài rất dễ hút ẩm, tạo điều kiện thuận lợi cho nấm mốc phát triển.

Trong những ngày Tết, tốt nhất không nên tích trữ quá nhiều thực phẩm. Các món ăn chín dù để trong tủ lạnh nhưng với thời gian dài chúng dễ gây biến chất, mất dinh dưỡng, thậm chí sinh độc tố.

Theo Cục An toàn Thực phẩm, Bộ Y tế, thức ăn bị nhiễm vi khuẩn, để lâu trong tủ lạnh vẫn sinh ra độc tố. Khi đun lại thức ăn ở 100 độ C thì vi khuẩn sẽ bị tiêu diệt nhưng độc tố do vi sinh khuẩn sinh ra vẫn còn nguyên độc tính gây ngộ độc cho người sử dụng. Chúng ta nên chế biến lượng thức ăn vừa đủ, đừng quá dư thừa. Khi đun đi đun lại thức ăn sẽ bị hao hụt chất dinh dưỡng, kém ngon, dễ hỏng gây lãng phí và ảnh hưởng đến sức khỏe.

Các thực phẩm nấu chín khác

Không nên để món ăn là các loại rau vào tủ lạnh khi dùng không hết, vì hàm lượng nitrat có trong các loại rau xanh khá nhiều, nếu nấu xong để quá lâu, vi khuẩn phân hủy, lượng nitrat sẽ lại tạo thành nitrit – chất gây ung thư, cho dù là bạn có đun lại đi chăng nữa cũng không thể khử được. Vì vậy không nên ăn các món rau đã để qua đêm.

Những thực phẩm đã chế biến nên ăn ngay, không nên để thức ăn đã nấu chín trong môi trường nhiệt độ thường quá 2 giờ đồng hồ. Những thức ăn còn dư sau bữa ăn nên đun nóng lại, để nguội rồi mới đẻ vào trong ngăn mát tủ lạnh. Nếu thức ăn còn nóng cho ngay vào tủ lạnh, nơi có nhiệt độ thấp, thức ăn sẽ biến chất, nước trong thức ăn ngưng đọng thành hơi nước, thúc đẩy vi khuẩn có hại sinh trưởng dẫn đến gây độc cho thực phẩm. Khi ăn phải nấu chín lại thức ăn trước khi dùng vì nhiệt độ trong tủ lạnh chỉ có tác dụng hạn chế vi khuẩn phát triển mà không thể tiêu diệt được nó.

Tuy nhiên, tủ lạnh cũng không phải là “chiếc tủ thần kỳ” để bảo quản đồ ăn. Thức ăn được lấy ra ở trong tủ lạnh chỉ sử dụng một lần cho bữa sau, và nếu còn không để lại bữa sau, thức ăn để lâu nhất là 5 – 6 giờ. Thức ăn bị nhiễm vi khuẩn, để lâu trong tủ lạnh vẫn sinh ra độc tố. Thức ăn đun lại, vi khuẩn sẽ bị tiêu diệt ở nhiệt độ 100ºC, nhưng độc tố do vi sinh khuẩn sinh ra vẫn còn nguyên độc tính gây nên ngộ độc cho người sử dụng. Chúng ta nên chế biến lượng thức ăn vừa đủ, đừng quá dư thừa, vì khi thừa đun lại thức ăn sẽ bị sẽ bị hao hụt chất dinh dưỡng.

THANH LAM

Lê Thị Lượt