Đại biểu Trần Đình Gia (Đoàn tỉnh Hà Tĩnh) góp ý, để đảm bảo thống nhất đối với các di tích đã được xếp hạng, cần giao cơ quan chuyên môn có thẩm quyền đối với việc đưa thêm, di dời hiện vật trong di tích. Vì với một số hiện vật cổ có giá trị, nếu như cá nhân tự ý di dời có thể gây tranh cãi, kiện tụng.

Do đó, cần quy định rõ "cơ quan chuyên môn về văn hóa cấp tỉnh quyết định việc đưa thêm, di dời, thay đổi hiện vật trong di tích quốc gia, di tích cấp tỉnh, di tích trong danh mục kiểm kê của tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trên địa bàn".

Đại biểu Nguyễn Thị Sửu (Đoàn tỉnh Thừa Thiên Huế) cho rằng, thực tế nhiều năm trở lại đây, vấn đề hồi hương cổ vật đã được quan tâm khi nhiều cổ vật quý của Việt Nam được rao bán trên một số sàn đấu giá cổ vật nổi tiếng ở Pháp, Tây Ban Nha, Hồng Kông, Trung Quốc.

Đại biểu đề nghị cần phải có chiến lược, kế hoạch ở tầm quốc gia trong công cuộc hồi hương cổ vật, đi cùng với đó là hoàn thiện hành lang pháp lý với những chế độ đãi ngộ và ưu đãi đối với người có công, gìn giữ, lưu truyền, bảo quản...  Vì các cổ vật không chỉ mang giá trị văn hóa mà còn mang tính lịch sử của một dân tộc hay cả một thế hệ lịch sử của dân tộc, có thể hoàn thiện mảnh ghép về bề dày văn hóa của dân tộc.

Tuy nhiên, dự thảo Luật Di sản văn hóa hiện nay chưa có quy định về hồi hương cổ vật, vì vậy đại biểu Nguyễn Thị Sửu đề nghị nghiên cứu bổ sung chính sách của Nhà nước về di sản văn hóa với nội dung khuyến khích, tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân trong và ngoài công lập tham gia đưa cổ vật về nước một cách phù hợp.

Đại biểu Nguyễn Hải Dũng (Đoàn tỉnh Nam Định) cho biết, vừa qua khi khảo sát thực tế ở địa phương về vấn đề quản lý, phát huy các di sản văn hóa trên địa bàn, có một ngôi mộ của một vị trạng nguyên trước mộ đặt hai con sư tử đá. Đoàn khảo sát đã yêu cầu đơn vị quản lý đó phải di dời hai sư tử đá ra khỏi khu vực mộ của trạng nguyên. Vì đây là những linh vật ngoại lai, không theo phong tục, tập quán của người Việt Nam.

“Tôi đọc lại luật, thì không có quy định nào về vấn đề cấm đưa các linh vật ngoại lai, không phù hợp với phong tục, tập quán của Việt Nam vào trong các di tích lịch sử, văn hóa. Tôi đề xuất Ban soạn thảo bổ sung quy định cấm đưa các linh vật ngoại lai vào di tích lịch sử, văn hóa”, đại biểu nói.

Đại biểu đoàn Nam Định cũng đề cập đến các quy định về bảo đảm giữ gìn yếu tố gốc cấu thành của di tích. Theo ông, đây đang là một việc cực kỳ vướng mắc trong thực tế khi các địa phương muốn tu bổ, phục hồi các di tích và có 3 lý do gây ra việc khó khăn khi phục hồi di tích.

Thứ nhất, là do có di tích không có tài liệu. Thứ hai, hệ thống đình, đền chùa là di tích quá bé, khi bước vào rất dễ bị cụng đầu vào cửa vì quá bé, nếu phục hồi nguyên trạng với tỷ lệ 1.1 rất không ổn so với hiện nay. Thứ ba, vị trí đất của các di tích này đã ở chỗ trũng nên khi làm đường lên càng trũng hơn sẽ bị dồn nước tích tụ nước làm hư hỏng di tích.

Nếu giữ nguyên yếu tố gốc cấu thành di tích, tức là một nền đất thấp như vậy, chúng ta không thể phục hồi và bảo quản duy trì giữ gìn được di tích lịch sử văn hóa đó nên quy định nguyên tắc trong dự thảo Luật là bảo đảm giữ gìn yếu tố gốc cấu thành di sản văn hóa là một việc triển khai trên thực tế rất khó khăn. Vì vậy, đại biểu Nguyễn Hải Dũng đề nghị xem xét chỉ quy định “giữ gìn tối đa yếu tố gốc cấu thành di tích” để đảm bảo tính khả thi.

Mai Chi

Nguyễn Thị Lý