Hiện tượng này chỉ được cảnh báo ở các thời hạn trước 30 đến 40 phút dựa trên việc theo dõi liên tục bằng các thiết bị quan trắc radar và vệ tinh. Trong những ngày nắng nóng, khi có mây dông xuất hiện, cần theo dõi chặt chẽ những cảnh báo trên các phương tiện truyền thông để có biện pháp đề phòng thiệt hại do dông, lốc gây ra.

Phân tích về hiện tượng dông, lốc, Trưởng Phòng Dự báo thời tiết Trần Quang Năng cho hay, dông là hiện tượng khí quyển quy mô nhỏ, đặc trưng bởi một hoặc một tổ chức mây đối lưu sâu và luôn đi kèm theo là hiện tượng sấm, sét và gió mạnh, mưa lớn, đôi khi có mưa đá. Ở những vùng có giông, các yếu tố khí tượng thường thay đổi đột ngột như: nhiệt độ, độ ẩm không khí, khí áp, hướng và tốc độ gió. Dông được hình thành khi có đối lưu mạnh trong đó sự phát triển đối lưu ở trong mây có ý nghĩa rất lớn đối với sự tạo ra dông.

Lốc là một hiện tượng gió xoáy cực mạnh, xảy ra trong một phạm vi nhỏ, hàng chục tới hàng trăm mét và tồn tại trong một thời gian ngắn. Đi kèm với hiện tượng lốc là dông và mưa đá. Nguyên nhân sinh ra gió lốc là những dòng khí nóng bốc lên cao một cách mạnh mẽ. Trong những ngày nóng nực của mùa hè, mặt đất bị đốt nóng không đều nhau, một khoảng nào đó hấp thụ nhiệt thuận lợi sẽ nóng hơn, tạo ra một vùng khí áp giảm và tạo nên dòng thăng, không khí lạnh hơn ở xung quanh tràn đến tạo thành hiện tượng gió xoáy, tương tự như trong cơn bão nhưng ở quy mô nhỏ hơn rất nhiều.

Đặc điểm của gió lốc là tốc độ gió tăng mạnh đột ngột trong một thời gian ngắn. Lốc cũng thường xuất hiện trong những đám mây dông, khi đối lưu phát triển mạnh, sự chênh lệch nhiệt độ theo chiều thẳng đứng lớn, làm cho áp suất thay đổi đột ngột, tạo nên những cột gió xoáy lớn. Với những cột gió xoáy lớn này hoàn toàn có khả năng bốc, kéo theo lên nhiều toa tàu hoả cùng một lúc hoặc những ngôi nhà hoặc những tàu thuyền cỡ vài chục tấn.

Ông Trần Quang Năng cho hay, nước ta là một trong những nơi có nhiều dông và xảy ra nhiều nhất ở vùng ven biển và vùng núi. Trên lục địa, dông thường xảy ra vào mùa nóng, nhất là vào buổi chiều và tối khi đối lưu ở trong đất liền phát triển mạnh hơn ở trên biển hoặc khi có sự tranh chấp của các khối không khí như khi có không khí lạnh. Ở vùng biển gần ven bờ, giông thường tập trung xảy ra vào ban đêm. Nguyên nhân chính là do sự chênh lệch nhiệt độ giữa nước và không khí đạt đến cực đại tạo điều kiện thuận lợi cho đối lưu phát triển vào ban đêm.

Dông, lốc cũng như vòi rồng là các hiện tượng quy mô nhỏ, xuất hiện rất đột ngột và hoạt động trong một khoảng thời gian ngắn và hiện nay trên thế giới chưa thể dự báo chính xác cụ thể về thời điểm cũng như ví trị xảy ra các hiện tượng này.

Ông Trần Quang Năng cho hay, đặc điểm của gió lốc là tốc độ gió tăng mạnh đột ngột. Khi đối lưu phát triển mạnh trong các đám mây giông, sự chênh lệch nhiệt độ theo chiều thẳng đứng lớn, làm cho áp suất thay đổi đột ngột. Nó tạo nên những cột gió xoáy lớn có khả năng phá hủy, hút, kéo rất lớn. Đã bắt đầu vào mùa mưa bão, đi kèm theo nó là việc xuất hiện liên tục Dông, lốc, xoáy. Đây chính là thời điểm xuất hiện lốc xoáy với nhiều mức độ ảnh hưởng khác nhau, tiềm ẩn mạnh nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng và tài sản.

Lốc xoáy thường xảy ra cùng với những cơn giông mạnh. Nên khi có các thông tin cảnh báo mưa Dông thì người dân cần tránh trú ở những nơi an toàn tại các công trình xây dựng kiên cố. Người dân cũng lưu ý, những ngày nắng nóng, cần theo dõi chặt chẽ cảnh báo trên các phương tiện truyền thông để có biện pháp để đề phòng thiệt hại do dông, lốc gây ra.

MỘT SỐ KIẾN THỨC CẦN LƯU Ý VỀ LỐC XOÁY VÀ GIÓ GIẬT

a. Lốc xoáy: là những xoáy nhỏ cuốn lên, có trục thẳng đứng, thường xảy ra khi khí quyển có sự nhiễu loạn và về cơ bản là không thể dự báo được. Nguyên nhân sinh gió lốc là những dòng khí nóng bốc lên cao một cách mạnh mẽ. Trong những ngày hè nóng nực, mặt đất bị đốt nóng không đều nhau, một khoảng nào đó hấp thụ nhiệt thuận lợi sẽ nóng hơn, tạo ra vùng khí áp giảm và tạo ra dòng thăng. Không khí lạnh hơn ở chung quanh tràn đến tạo hiện tượng gió xoáy, tương tự như trong cơn bão. Tốc độ gió của lốc xoáy tăng mạnh đột ngột trong một thời gian rõ rệt.

b. Gió giật (hay còn gọi là tố): là hiện tượng gió tăng tốc đột ngột, hướng cũng thay đổi bất chợt, nhiệt độ không khí giảm mạnh, ẩm độ tăng nhanh thường kèm theo dông, mưa rào hoặc mưa đá. Khi có những đám mây xuất hiện, chân mây tối thẫm, mây thấp, đó là những đám mây báo trước gió mạnh đột ngột, thường là gió giật (tố). Gió giật xảy ra khi không khí lạnh tràn vào vùng nóng và nâng không khí nóng lên đột ngột. Gió giật thường xảy ra trong một thời gian ngắn (hàng phút và hàng chục phút). Vùng gió giật là một dải dài và hẹp chuyển dịch với tốc độ khá lớn, tới cấp 10. Gió giật rất nguy hiểm, thường xảy ra trong cơn dông, bão và xảy ra đột ngột chưa dự đoán trước được.

Đặc điểm của gió lốc là tốc độ gió tăng mạnh đột ngột trong một thời gian ngắn. Lốc cũng thường xuất hiện trong những đám mây dông, khi đối lưu phát triển mạnh, sự chênh lệch nhiệt độ theo chiều thẳng đứng lớn, làm cho áp suất thay đổi đột ngột, tạo nên những cột gió xoáy lớn.

Với những cột gió xoáy lớn này hoàn toàn có khả năng bốc, kéo theo nhiều toa tàu hoả cùng một lúc hoặc những ngôi nhà hoặc những tàu thuyền cỡ vài chục tấn./.

D.Hà (tổng hợp)

Lê Thị Lượt