Ngày 23/5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023.

Tăng cường hơn nữa kỷ cương trong công tác xây dựng pháp luật

Thảo luận tại nghị trường, đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh (Đoàn Bắc Ninh) cho rằng, tại Kỳ họp thứ 5, khối lượng công tác lập pháp rất đồ sộ, có số lượng dự án luật trình Quốc hội thông qua và dự kiến cho ý kiến tổng cộng tới 17 dự án luật và 3 nghị quyết, có thể nói là lớn nhất từ trước đến nay. Quốc hội chia sẻ với Chính phủ đã tích cực rà soát, đề nghị sửa đổi nhiều luật quan trọng để kịp thời giải quyết những vấn đề thực tiễn của cuộc sống. Tuy nhiên, đây cũng thực sự là thách thức đối với đại biểu Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội.

Để đảm bảo tính ổn định, nâng cao chất lượng chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, đại biểu đề nghị Chính phủ cần chỉ đạo tổ chức việc rà soát để xem xét chặt chẽ về sự cần thiết khi cho ý kiến về đề nghị chương trình xây dựng luật, pháp lệnh. Các bộ, cơ quan đề xuất phải làm rõ sự cần thiết, tác động của các chính sách cơ bản và phạm vi điều chỉnh, trách nhiệm sàng lọc thuộc về Bộ Tư pháp, Chính phủ và các cơ quan của Quốc hội trước khi trình Quốc hội xem xét thông qua các đề nghị xây dựng các dự án luật.

Đồng thời, Chính phủ cần tăng cường hơn nữa kỷ cương trong công tác xây dựng pháp luật. Yêu cầu cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan của Chính phủ phải nghiêm túc tuân thủ theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Đại biểu Vũ Tiến Lộc (Đoàn TP Hà Nội) cơ bản nhất trí với Tờ trình về dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 và điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023. Đề cập đến vấn đề chuyển đổi số, đại biểu cho rằng, hiện nay chuyển đổi số đang là một chủ trương rất lớn của Đảng ta, chúng ta có Chương trình quốc gia về chuyển đổi số, làm sao cho tinh thần chuyển đổi số và những nội dung chuyển đổi số có thể đưa được vào tất cả các văn bản pháp luật.

“Nếu trong hệ thống pháp luật mà chúng ta không đề cập đến vấn đề này và không có khuôn khổ pháp luật thì đấy là một điều rất hạn chế nếu muốn thúc đẩy công cuộc chuyển đổi số theo các nghị quyết của Đảng”, đại biểu nói.

Sớm khôi phục lại việc xây dựng chương trình pháp luật cho toàn khóa

Theo đại biểu Lê Thanh Vân (Cà Mau), nhìn lại chặng đường lập pháp của Quốc hội từ đầu nhiệm kỳ đến nay, ông đánh giá cao 2 kết quả nổi bật của Quốc hội khóa XV. Thứ nhất, đó là có được Đề án trình Bộ Chính trị về định hướng xây dựng pháp luật của cả nhiệm kỳ. Thành tựu thứ hai là có phương thức lập pháp thích ứng với sự biến đổi của kinh tế - xã hội, đó là việc ban hành các Nghị quyết 30, 35 của Quốc hội trao cho Chính phủ những quyền năng động hơn để đối phó với đại dịch là những cái chưa có tiền lệ trong hoạt động lập pháp.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng thẳng thắn cho rằng, còn có những hạn chế trong xây dựng pháp luật. Đó là việc thường xuyên điều chỉnh chương trình xây dựng luật, pháp lệnh. Đấy không phải là điều hành, nó thể hiện tư duy lập pháp, tư duy chính sách của chúng ta thiếu nhất quán, tầm nhìn chưa xa, chứa đựng tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro. Đó là sự chín muồi ở trong các kiến nghị lập pháp không bảo đảm và không tránh khỏi lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ.

Thứ hai, đó là chất lượng các đạo luật chưa cao, đặc biệt là các quy phạm chính trị còn tồn tại khá phổ biến trong các đạo luật. Thứ ba, đó là kỷ cương lập pháp chưa nghiêm, trách nhiệm của người đứng đầu chưa xác định rõ, đặc biệt là quá trình xây dựng chương trình luật, pháp lệnh còn "cài cắm" lợi ích.

Do đó, đại biểu Lê Thanh Vân kiến nghị phải sớm khôi phục lại việc xây dựng chương trình pháp luật cho toàn khóa, bám vào nội dung nghị quyết Đại hội Đảng mỗi khóa để hoạch định chính sách lập pháp, xác định thứ tự ưu tiên hàng năm và duy trì kỷ cương lập pháp theo chương trình đó. Hạn chế đến mức tối đa việc điều chỉnh chương trình xây dựng pháp luật hàng năm, ngay cả Thường vụ Quốc hội cũng hạn chế bớt quyền điều chỉnh chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm. Bởi vì quyền lập pháp của Quốc hội cấu thành quan trọng nhất đó là quyền đặt ra chương trình xây dựng pháp luật.

Đồng thời, phải khắc phục tình trạng luật khung, luật ống, hạn chế bớt các quy phạm chính trị trong các đạo luật bằng cách đổi mới thành phần Ban soạn thảo. Phải thay đổi cơ cấu của thành phần Ban soạn thảo theo hướng nhiều nhà khoa học, nhiều nhà chuyên môn tham gia và đặc biệt đối tượng chịu sự điều chỉnh của pháp luật nếu được thông qua phải có mặt trong Ban soạn thảo, bởi vì họ chính là người chịu sự điều chỉnh của pháp luật, hơn ai hết họ phải được tham gia ngay từ đầu và đặc biệt là chúng ta phải thể hiện sự cầu thị trong phản biện xã hội.

“Về kỷ cương lập pháp, tôi đề nghị Thủ tướng nên phân công một Phó Thủ tướng phụ trách công tác xây dựng pháp luật, xây dựng thể chế để đẩy mạnh hoạt động xây dựng pháp luật của Chính phủ. Quốc hội chúng ta coi tiêu chí xây dựng pháp luật, xây dựng thể chế của những chức vụ do Quốc hội bầu và phê chuẩn là một tiêu chí để đánh giá cán bộ”, đại biểu nói.

Mai Chi

Nguyễn Thị Lý